Izložba „Stefan Prvovenčani u književnosti i istoriografiji“ koju je Matica Boke organizovala u saradnji sa Narodnom bibliotekom „Stefan Prvovenčani“ iz Kralheva i gradskom bibliotekom i čitaonicom iz Herceg Novog izazvala je veliku pažnju brojnih posjetilaca u galeriji „Josip Bepo Benković“ u Herceg Novom.

Zahvaljući se na pomoći u organizovanju izložbe hercegnovskom Sekretarijatu za kulturu i Generalnog konzulatu Srbije, predsjednik UO Matice Boke, Željko Komnenović je rekao da posebnu vrijednost čitavog događaja predstavlja potpisivanje protokola o saradnji između biblioteka iz Kraljeva i Herceg Novog.

Izložbu je otvorio prof dr Miloš Ković, docent na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

„Retko se dešava da imate oca i onda i sina naslednika koji je skoro toliko veliki kao i otac. A to se desilo sa Stefanom Nemanjom i sa Stefanom Prvovenčanim. On je pisac i to se vidi na ovoj izložbi, pisac zaista značajan za naš za srednji vek. To je zaista književnost. Dakle zaista vrlo složena ličnosti. Kada sam dobio u ruke materijal za ovu izložbu video sam da je tačno tako prikazan i da autori ove izložbe praktično ništa nisu zaboravili. Prikazan je kao državnik, kao pisac, kao zadužbinar, kao porodičan čovek. Ono što je posebno zanimljivo je važno je deo izložbe gde je reč o njegovom njegove posmrtnoj sudbini, o sudbini ćivota sa njegovim moštima kao i osvrt na mesto i ulogu Stefana Prvovenčanog u srpskoj književnosti“, istakao je Ković citirajući istoričara Nikolu Radojičićakoji je smatrao da je ključna ideje srpske istorije borba za slobodu.

„Mi smo ovde da se setimo da je srpska Kraljevina, nezavisna srpska država stara osam stotina godina i da je autokefalnost srpske crkve stara osam stotina godina. U vremenu u kome moramo da trpimo pritisak a ponekad i nasilje onih koji svoje poreklo izvlače iz 1945. godine, čiji je rodonačelnik drug Tito ili sad već da ne nabrajam sva ta imena da ne kvarimo ovu priliku. Nije loše podsetiti se da je ovde reč u zajednici staroj bar osam stotina godina. Naravno da Srbi imaju svoje ime i svoje poreklo i jezik i pre Svetog Save ali od Stefana Prvovenčanog i Svetog Save zaista pratimo nešto što se danas zove kontinuitet nečega što je srpska nacionalna svest“, rekao je dr Miloš Ković.

On je istakao da je otvaranje izložbe posvećeno Stefanu Prvovjenčanom u najtješnjoj vezi sa Herceg Novim, gradom nekadašnje Travunije u kome je događaj priređen, te da je još Domentijan biograf i učenik Svetog Save navodio da Stefan Prvovjenčani uzima kraljevsku krunu koja vodi porijeklo od dukljanske države i od onoga što je postigao Mihailoi dinastija Vojislavljevića. „Kad čitate Stefana Prvovenčanog uočićete da insistira naročito na tome da je ovo dedovina njegovog oca Stefana Nemanje i to tako vidi i Sveti Sava kojikaže da se vratio se u Duklju u svoju dedovinu. Od Stefana Prvovenčanog potiče podatak da je i Zavida, otac Nemanjin rođendan u Duklji“, naglasio je dr Ković. On je podsjetio da su toko 18. i 19. vijeka Srbi čak 15 puta prenosili ćivot sa moštima Stefana Prvovenčanog od Studenice, Sopoćana, Crne Reke, pa opet Studenice. Ćivot je bio i zakopavan u vrijeme turske vlast, Karađorđe ga je nosio na svojoj ratnoj zastavi, a srpska vlada prenijela u manastir Ostrog 1915. godine gdje je ostao do 1919. godine. Dr Ković je zaključio da mošti svetitelja za srpski narod imaju značaj kakav ima Zavjetni kovčeg kod Jevreja i da su Srbi zavjetna zajednica čiji je sadržaj duhovno uobličila i ispunila Srpska pravoslavna crkva.

Jedna od autorki Ivana Hrenko je istakla da je izložba „Stefan Prvovenčani u književnosti istoriografiji“ priređena u okviru projekta „Kraljevi dani“ povodom obilježavanja 800 godina od utemeljenja srpske države u srednjem vijeku, odnosno 800 godina od kako je Stefan Prvovenčani krunisan za kralja.

„Naša zamisao je bila da ličnost Stefana Prvovenčanog osvetlimo iz istorijske perspektive kao i sa stanovišta književne istorije i da na taj način oživimo sećanje na jedno od najznačajnijih ličnosti naše kulturne istorije kao i na svetu lozu Nemanjića. Ovo je sedmo gostovanje ove izložbe. Nakon otvaranja u Kraljevu ona je bila izložena na Sajmu knjiga u Beogradu zatim u Narodnoj biblioteci u Lazarevcu, u Novom Pazaru na međunarodnom sajmu starih knjiga u Novom Sadu, a nakon toga u Trebinju“, rekla je Hrenko.

„Pod uticajem bečko-berlinske škole istorije potisnuto je sjećanje na dva vijeka Nemanjićke uprave Bokom. 1185. godine Stefan Nemanja uspostavlja Kotor kao svoj carski grad, 1219. godine Sveti Sava na Miholjskoj Prevlaci osniva Zetsku episkopiju, koja je korijen današnje Mitropolije crnogorsko primorske i temelj današnje države Crne Gore. Najznačajnije istorijske ličnoste Boke iz tog perioda su Nikola Buća, protovestijar Cara Dušana i Vita Kotoranin, protoneimar Visokih Dečana. Matica Boke ovom izložbom nastavlja svoju misiju, čuvanja od zaborava značajnih perioda istorije, duhovnosti i tradice Boke“, rekao je Komnenović.

Bogatu izdavačku djelatnost koja obuhvata časopis za književnost, nauku i kulturu „Povelja“ i četiri edicije „Poezija danas“, „Posed poetike“, „Zvonik“ i „Zbornik“ sa oko 150 naslova predstavili su urednik izdavačke djelatnosti u kraljevačkoj biblioteci, dječji pjesnik Dejan Aleksić i Ana Gvozdenović.

Otvaranju izložbe prisustvovao je konzul Srbije Zoran Dojčinović, predsjednica SO Kotor, Dragica Perović, sekretarka za kulturu i obrazovanje Ana Zambelić Pištalo, arhijerejski namjesnik hercegnovski Radomir Nikčević, direktori biblioteka iz Kraljeva i Herceg Novog, Miša Milosavljević i Nevenka Mitrović, beogradski pisac Vlada Arsić kao i brojni ljubitelji istorije i pisane riječi iz Herceg Novog i Boke.