Izložba u Galeriji solidarnosti može se pogledati do 25. novembra
Vezilje, polaznice Škole izrade Dobrotske čipke, nematerijalnog kulturnog dobra Crne Gore, predstavile su se uživo u utorak uveče, izradom ručnih radova u sklopu izložbe „Nit koja pamti drvo“, koja je će u Galeriji Solidarnosti biti otvorena do 25. novembra.
U postavci su medaljoni sa motivom Stare (crne) topole, spomenika prirode koji raste na Pjaci od Kina, gdje su vezilje ovoga ljeta prvi put predstavile ovaj rad na otvorenom, u interaktivnoj komunikaciji sa turistima. Motiv topole su odabrale po ideji prof. Nade Radović, začetnice Škole dobrotske čipke, u saradnji i uz podršku poslenica OJU Muzeji Kotor, a sve u potrazi za autentičnim kotorskim suvenirom.
Sada je ta postavka preseljena u zatvoreni prostor, što joj daje drugačiji kontekst, ali ističe isti veliki značaj prožimanja tradicije i sadašnjeg trenutka.
Otvarajući izložbu, kustoskinja Ljubica Krivokapić je istakla da je izložba „Nit koja pamti drvo“ nastavak priče o kotorskom naslijeđu i neraskidivoj vezi prirodnog i kulturnog pejzaža grada.
Izrada dobrotske čipke iz godine u godinu postaje sve popularnija među ženama u Boki, a tome u mnogome doprinosi program koji kroz školu izrade čipke sprovodi OJU Muzeji Kotor.
Međunarodni festival KotorArt, jedan od najznačajnijih kulturnih bendova Crne Gore, ove godine je zvanično postao dio Evropske asocijacije festivala (European Festivals Association – EFA), najstarije i najznačajnije mreže umjetničkih festivala u Evropi. Ovim članstvom, KotorArt se svrstava među istaknute evropske festivale koji baštine vrijednosti kulture, dijaloga, zajedništva i umjetničke izvrsnosti.
EFA, osnovana 1952. godine, nastala je iz ideje da umjetnost i kultura imaju moć da grade mostove, podstaknu saradnju i doprinesu obnovi evropskog duha. Danas, više od sedam decenija kasnije, okuplja više od 100 festivala iz preko 40 zemalja, među kojima su neke od najuglednijih institucija evropske kulturne scene, poput BBC Proms, Berliner Festspiele, kao i mnogi drugi festivali koji određuju standarde u umjetničkoj produkciji i inovacijama.
Ulaskom u EFA, KotorArt je prepoznat kao festival koji njeguje evropske vrijednosti – kulturnu raznolikost, inkluzivnost, inovativnost, umjetničku slobodu i odgovornost prema društvu. Time KotorArt postaje dio evropske kulturne elite i dobija mogućnost da kroz zajedničke inicijative, razmjenu znanja i međunarodne projekte, dodatno razvijajući svoju misiju povezivanja lokalne tradicije sa savremenim evropskim tokovima.
Iz Crne Gore, pored KotorArta, član EFA-e je i festival Budva Grad Teatar, koji će od 16. do 19. maja 2026. godine biti domaćin Godišnje konferencije Evropske asocijacije festivala, jednom od najvažnijih godišnjih okupljanja evropskih kulturnih lidera. KotorArt će biti aktivni učesnik ove konferencije i doprinositi zajedničkim inicijativama od interesa za evropski festivalski sektor.
Tim KotorArta učestvovao je i na nedavnim sastancima Evropske asocijacije festivala u Kini, gdje se razgovaralo o ključnim temama savremenog festivalskog djelovanja, o programima razmjene, umrežavanja i zajedničkim projektima koji jačaju ulogu festivala u društvenim i kulturnim procesima širom Evrope.
Pridruživanjem EFA mreži, KotorArt još jednom potvrđuje svoj identitet kao festival koji spaja lokalno i međunarodno, tradiciju i savremenost, potvrđujući da kultura Kotora, Boke i Crne Gore ima svoje zasluženo mjesto na evropskoj kulturnoj mapi.
Inovativne tehnologije, saradnja i obrazovanje u službi zaštite morskog ekosistema
Projekat TEAMFORADRIS – Transnational mussEls preservAtion systeM FOR the ADRIatic Sea, koji okuplja 10 partnera iz sedam zemalja Jadransko-jonskog regiona, ima za cilj očuvanje morskih ekosistema, smanjenje smrtnosti dagnji i zaštitu morske trave Posidonia oceanica.
Projekat je počeo sa realizacijom u septembru prošle godine, a sprovodi se uz podršku Interreg IPA ADRION programa i Fonda Evropske Unije za regionalni razvoj i IPA III. Glavni fokus je razvoj inovativnih digitalnih alata – ADRIS platforme, mobilne aplikacije i interaktivne kontrolne table, koji omogućavaju prikupljanje i analizu podataka o stanju morskog ekosistema u realnom vremenu, čime se podstiče donošenje odluka zasnovanih na naučnim dokazima, jača otpornost na klimatske promjene i unapređuje održivi razvoj plave ekonomije.
Zajednički rad institucija, nauke i privrede
Aktivnosti u Crnoj Gori doprinose ostvarivanju transnacionalnih ciljeva projekta kroz uključivanje relevantnih institucija, lokalnih zajednica i privrednih aktera. Tokom 2025. godine, partner projekta u Crnoj Gori, B Solutions, koji je ostvario saradnju sa opštinama Tivat i Kotor, Univerzitetom Crne Gore i Udruženjem uzgajivača školjki iz Boke Kotorske, kako bi se zajednički definisale potrebe i mogućnosti za održivo upravljanje obalnim područjima.
U prethodnom periodu, poseban značaj je imalo sprovođenje anketnog istraživanja među 40 crnogorskih aktera iz sektora akvakulture, među kojima su uzgajivači školjki i mala i srednja preduzeća. Istraživanje o zaštiti morskog ekosistema Jadransko-jonskog mora koje se sprovodilo paralelno među uzgajivačima dagnji i stakeholderima prikuplja setova podataka potrebnih za platformu, te uzimanje genetskih uzoraka dagnji čiji rezultati će biti uskoro objavljeni od strane Univerziteta u Tesaliji (Department of Ichthyology and Aquatic Environment, University of Thessaly) nakon finalizovanja obrade.
Prikupljeni podaci o uslovima u moru, izazovima u proizvodnji i uticaju ljudskih aktivnosti integrisani su u zajedničku bazu podataka projekta, koja doprinosi analizi uzroka smrtnosti mušlji i degradacije morskih trava u Adria regionu i predstavlja osnovu za ostale aktivnosti koje slijede u naredne dvije godine.
Edukacija i podizanje svijesti
Projekat TEAMFORADRIS prepoznaje važnost uključivanja mladih generacija u očuvanje morskog biodiverziteta. Prema primjeru partnerima iz Slovenije, razmatra se mogućnost uvođenja „Blue School“ inicijative u dvije osnovne škole u Crnoj Gori. Ova inicijativa ima za cilj da poveže obrazovanje i ekologiju, približavajući učenicima značaj mora za životnu sredinu, privredu i klimatsku stabilnost.
Tehnologija u službi mora
U narednom periodu, kroz promociju ADRIS digitalne platforme i nacionalne informativne događaje, projekat će predstaviti nova tehnološka rješenja i dobre prakse za smanjenje uticaja ljudskih aktivnosti na more. Platforma će omogućiti naučnicima, institucijama i privredi da na jednom mjestu prate ključne ekološke parametre i razmjenjuju podatke, čime se stvara osnova za bolje upravljanje i dugoročno planiranje u sektoru akvakulture.
Crnogorski partner B Solutions učestvuje u sprovođenju svih projektnih aktivnosti, pružajući tehničku i organizacionu podršku u komunikaciji sa nacionalnim i lokalnim akterima, kao i u pripremi ADRIS platforme i promociji rezultata projekta.
O projektu TEAMFORADRIS
TEAMFORADRIS je međunarodna inicijativa posvećena očuvanju morskog biodiverziteta i održivom razvoju akvakulture u Jadransko-jonskom regionu. Projekat povezuje institucije, istraživače, privredu i lokalne zajednice iz Italije, Grčke, Hrvatske, Slovenije, Albanije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore, stvarajući zajednički okvir za zaštitu mora i razvoj digitalnih rješenja za upravljanje morskim ekosistemima.
Katastrofalna dinamika izvođenja radova, problematičan projekat sa mnogo izmjena, upitni kvalitet i organizacija gradilišta, mjesecima su bili tema saopštenja GP “Idemooo!” i nezadovoljnih građana na društvenim mrežama, saopštili su iz ovog Građanskog pokreta .
-Bilo je jasno već od decembra 2024. da će poslovni prostori u Njegoševoj ulici, na potezu od Opštine do restorana “Beograd”, ali i posredno u nastavku Njegoševe do Đurkovićevog trga, kao i radnje u Ulici Save Kovačevića trpiti veliku finansijsku štetu. Poslodavci i zaposleni su otvoreno govorili o značajnom padu dnevnih pazara u poređenju sa prethodnom godinom. Lokalna uprava im je to osporavala, a sam predsjednik opštine je na oktobarskoj sjednici izjavio da je nekima od njih čak i porastao promet usljed vršenja radova u Njegoševoj ulici. Ovako licemjeran i prepotentan stav prvog čovjeka opštine podsjeća na već čuvene riječi Marije Antoanete gladnom narodu: “Ako nemaju hljeba – neka jedu torte!”, navode iz GP „Idemooo“.
Na njihov zahtjev, kako kažu, upućen kabinetu predsjednika Opštine u septembru ove godine, shodno postupku po zakonu o slobodnom pristupu informacijama, za dostavljanje informacije sa finansijskim pokazateljima poslovanja za radnje u Njegoševoj ulici, u komparativnom periodu 01.11.2023.-15.03.2024. i 01.11.2024.-15.03.2025. godine, dobijen je odgovor od Komisije za utvrđivanje finansijske podrške privrednicima.
-Za 26 trgovačkih preduzeća iskazan je ukupan manjak od oko 177.000 eura (tačnije 176.910,26 eura, osam firmi nije dostavilo kompletnu dokumentaciju; ukupno potraživanje svih 28 je 198.193,41 euro. U pomenutom periodu, jednoj prodavici je pad prometa čak sa 97.500 eura na 11.330 eura, a s reda je pad prometa veći između 200 do 500%. Neki su već zatvorili radnje zbog bankrota. Većinom su male firme morale da podignu kredite za plate radnicima i nabavku robe. Na julskoj sjednici skupštine odobrena je iz budžeta opštine 40.000 eura kao pomoć, što je skoro pet puta manje od iskazanog manjka, a bez uračunatog porasta prometa (stopa koja je u prethodnim godinama za neke bila i preko 20%). Od ukupne sume manjka, tri firme su imale pad prometa od 91.300 eura. Pitamo lokalnu upravu kako će biti raspodijeljeno 40.000 eura ili će budžetom za 2026. biti predviđeno uvećanje sume? Lokalna uprava i sam predsjednik opštine – i dalje ćute, tvrde u GP „Idemooo“.
Podsjećaju na prvi pokušaj razgovora sa vlastima, zaposlenima i poslodavcima, agencijama i kafeima u Njegoševoj ulici, u februaru 2025, kada su čelnici iz lokalne uprave zahtjevali od okupljenih na trgu pred Opštinom izvinjenje zbog negodovanja zbog izvođenja radova, jer će “svi biti obeštećeni”.
-Pitamo se danas, da li će se lokalna uprava izvinuti poslodavcima i radnicima u Njegoševoj ulici, zbog pada posla, a građanima zbog višemjesečne blokade za nesmetan prolazak i desetina drugih problema. Da li će iz ovoga nešto naučiti ili će ostati nedodirljivi, navedeno je u saopštenju GP „Idemooo“, koje potpisuje odbornica i predsdjednica pokreta Olivera Doklestić.
U etnografskoj zbirci JU Muzej i galerija Tivat u srijedu 19. novembra u 19 sati biće otvorena izložba „Drvo života“ – tradicionalna drvena brodogradnja, koja govori o dugoj tradiciji drvene brodogradnje na prostoru Boke Kotorske.
Još od najranijih vremena, od osvita civilizacije, ljudi koji su naseljavali prostor Boke živjeli su sa morem. Takav način života uslovio je da se vrlo rano stvori tradicija brodogradnje i pomorstva. Od Ilira i Grka, preko perioda rimske vlasti do naseljavanja Slovena, prostor Boke bio je poznat po svojim pomorcima i brodograditeljima. Danas je brodogradnja u drvetu uzmakla i ostavila prostor modernim tehnologijama i vještačkim materijalima, ali do skoro ona je bila jedna od tipičnih karakteristika Boke. Drvene brodice i barke su sve rijeđe uz naše obale, a ova izložba posvećena je onima koji su svoj život kroz drvo utkali u njih: čamčarima, kalafatima, jedrarima, meštrima koji su drvetu davali novi život na modrim vodama zaliva – saopštili su organizatori.
U okviru aktivnosti predviđenih EUROPOL EMPACT Akcionim planom, koje obuhvataju otkrivanje krivičnih djela dječje pornografije, identifikaciju, procesuiranje i lišenje slobode njihovih učinilaca, u periodu od 2. do 13. juna 2025. godine na međunarodnom nivou (Slovenija, Srbija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Sjeverna Makedonija, Albanija, Mađarska i Crna Gora) sprovedena je koordinisana operativna akcija pod kodnim nazivom „Mozaik 2025”, u kojoj su aktivno učestvovali i službenici Uprave policije Crne Gore.
Službenici Grupe za suzbijanje krivičnih djela visokotehnološkog kriminala, kako navode u saopštenju Uprave policije Crne Gore, identitifikovali su, locirali i izvršili pretres stanova i drugih prostorija koje koristi pet lica, oduzeli 41 elektronski uređaj i procesuirali tri lica, od kojih su dva lišena slobode, zbog sumnje da su počinili krivično djelo iskorišćavanje djece za pornografiju:
N. R. (32) protiv koga je Osnovnom državnom tužilaštvu u Herceg Novom podnijeta krivična prijava;
A.S. (21) koji je lišen slobode i procesuiran nadležnom Osnovnom državnom tužilaštvu u Bijelom Polju i
A.V. (38) koji je lišen slobode i procesuiran Osnovnom državnom tužilaštvu u Baru.
U sastavu akcije, izvršeni su pretresi kod još dva lica, u cilju pronalaska materijalnih dokaza koji se dovode u vezu sa izvršenjem ovog krivičnog djela.
Tokom ove godine sprovedeno je i preventivno operativno djelovanje pod nazivom „Temida“, usmjereno na identifikaciju maloljetnih lica sa teritorije Crne Gore, koja samoinicijativno fotografišu ili snimaju sadržaje pornografskog karaktera, bilo iz zabave ili radi dalje distribucije. Ovaj vid djelovanja takođe ima za cilj zaštitu maloljetnika i sprečavanje razmjene i distribucije tako nastalog materijala, kao i njihovo upoznavanje sa rizicima korišćenja društvenih mreža i mogućim posljedicama neadekvatnog digitalnog ponašanja, navedeno je u saopštenju.
Savjet ministara BiH usvojio je Informaciju Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa o članstvu BiH u Međunarodnom vijeću za masline i Međunarodnom sporazumu o maslinovom ulju i stolnim maslinama iz 2015. godine.
Industrija maslinarstva u Bosni i Hercegovini, iako još uvijek mala u globalnim razmjerama, bilježi stalan rast. Površine pod maslinama povećane su sa 142 hektara u 2023. na 310 hektara u 2024. godini, dok je prinos po hektaru ostao stabilan i iznosi 3,5 tona.
Na prestižnom svjetskom takmičenju u kvalitetu maslinovog ulja – New York International Olive Oil Competition (NYIOOC) 2025., proizvođači iz BiH ostvarili su izuzetan uspjeh, osvojivši ukupno šest medalja: četiri zlatne i dvije srebrne.
Dodatni podsticaj razvoju maslinarstva u BiH donijela je odluka iz septembra 2024. godine, kada je hercegovačko ekstra djevičansko maslinovo ulje i zvanično proglašeno autohtonim proizvodom s oznakom izvornosti, odnosno zaštićenog geografskog porijekla. Ova oznaka ima poseban značaj za povećanje vrijednosti proizvoda i olakšava njegov plasman na međunarodna tržišta.
Stručnjaci ukazuju da globalno zagrijavanje utiče na pomjeranje maslinika ka sjevernijim područjima. Masline daju najbolje rezultate i najviši nivo polifenola – prirodnih antioksidanasa – upravo na rubu Sredozemlja, gdje se nalazi i Bosna i Hercegovina.
BiH je prvi put učestvovala na 119. plenarnoj sjednici Međunarodnog vijeća za masline (IOC), održanoj 25. juna 2024. godine u Madridu, gdje je i zvanično pozdravljena kao nova članica ove organizacije, koja predstavlja ključni stub međunarodne saradnje i podrške razvoju sektora maslinarstva.
Američki Nacionalni odbor za sigurnost prometa (NTSB) objavio je da je uzrok blackouta na kontejnerskom brodu Dali uoči udara u most Francis Scott Key bila loše postavljena oznaka na jednom električnom vodiču, što je spriječilo pravilno spajanje žice na terminal razvodne ploče.
Na glavnoj razvodnoj ploči broda korišteni su terminali s opružnim prihvatima u koje se žica ubacuje nakon što se goli kraj utisne alatnom iglom. Na Dali je svaki vodič imao cilindričnu oznaku s brojem, namijenjenu lakšem praćenju instalacije. No, umjesto da oznaka bude na izolaciji, dio njih završen je preblizu samom kraju žice, navodi The Maritime Executive.
Istražitelji su utvrdili da je oznaka na vodiču broj 1 spriječila potpuno ulaženje žice u terminal. Širi dio oznake udario je u gornji rub bloka i zaustavio vođenje žice, ostavljajući tek minimalni kontakt između vodiča i stezaljke. Tijekom eksploatacije, vibracije su dovele do potpunog ispadanja žice iz prihvata, uzrokujući nestabilan i povremen električni kontakt.
U ranim satima 26. ožujka 2024., taj vodič potpuno je izgubio spoj, što je uzrokovalo kvar koji je zaustavio pomoćnu energiju broda. Posljedično su otkazali propulzija i kormilo, a bez mogućnosti ponovnog pokretanja i bez tegljača u blizini, Dali je nekontrolirano otplutao prema mostu, udario u upornjak i srušio ga, pri čemu je poginulo šest radnika.
Predsjednica NTSB-a Jennifer Homendy naglasila je da posada nije imala realnu mogućnost locirati problematičnu žicu usred tisuća priključaka i kilometara vodova. Prema njezinim riječima, tek detaljnim forenzičkim pregledom i uz podršku brodogradilišta identificiran je kritičan propust.
Nalazi NTSB-a nadovezuju se na tvrdnje vlasnika i operatera broda, koji su ranije tužili brodogradilište smatrajući da je razvodna ploča bila nepravilno projektirana i da se ispravnost spojeva nije mogla pouzdano provjeriti.
Zaključno, NTSB je upozorio i na konstrukcijsku ranjivost mosta. Iako je isti most 1980. izdržao udar manjeg kontejneraša Blue Nagoya, današnji brodovi višestruko su veći, dok se sama infrastruktura gotovo nije mijenjala. Razlika u ishodu, poručuju istražitelji, odraz je promijenjenih razmjera globalne kontejnerske flote.
Bijela kuća ima mirovni plan za Ukrajinu – i to u suradnji s Rusijom, prenosi agencija Axios. Riječ je o planu od 28 točaka inspiriranom planom američkog predsjednika Trumpa za prekid vatre u Gazi.
Riječ je o planu od 28 točaka inspiriranom planom američkog predsjednika Donalda Trumpa za prekid vatre u Gazi, izvijestila je novinska agencija. Slično planu za Gazu, prijedlog bi se sastojao od “mira u Ukrajini, sigurnosnih jamstava, sigurnosti u Europi i budućih odnosa SAD-a s Rusijom i Ukrajinom”, izvijestio je Axios, pozivajući se na izvore.
Posebni američki izaslanik Steve Witkoff vodi formiranje plana i “opširno ga je raspravljao s ruskim izaslanikom Kirilom Dmitrijevim“, izvijestio je Axios, pozivajući se na američkog dužnosnika.
Pozivajući se na ukrajinskog dužnosnika, Axios je rekao da je Witkoff ranije ovog tjedna u Miamiju razgovarao o planu s Rustemom Umerovom, savjetnikom ukrajinskog predsjednika Volodimira Zelenskog za sigurnost.
Američki dužnosnik također je rekao Axiosu da je Bijela kuća počela informirati europske dužnosnike o prijedlogu.
Bijela kuća nije odmah odgovorila na zahtjev Reutersa za komentar.
Policija je Osnovnom državnom tužilaštvu u Kotoru podnijela tri krivične prijave protiv tri preduzeća iz Tivta i troje državljana Kosova, zbog sumnje da su počinili krivična djela utaja poreza i doprinosa, i time budžet Crne Gore ukupno oštetili za 166.364 eura.
Službenici policijskog Sektora za borbu protiv kriminala – Odsjeka za borbu protiv korupcije, ekonomskog kriminala i sprovođenja finananijskih istraga su prijave podnijeli nakon višemjesečnih aktivnosti u saradnji sa službenicima Poreske uprave.
Za pomenuto krivično djelo sumnjiče se: preduzeće “V.G” iz Tivta i ovlašćeno lice u toj firmi, kosovska državljanka H.V. (38), zatim preduzeće “D-M.G” iz Tivta i ovlašćeno lice u toj firmi, državljanin Kosova D.M. (30), kao i firma “K.G” iz Tivta i ovlašćeno lice u tom preduzeću, državljanin Kosova Z.K. (48).
“Policijski službenici su došli do sumnje da su H.V. kao odgovorno lice u pravnom licu d.o.o. ‘V.G.’ Tivat u periodu 2022 – 2023. godine, D.K. kao odgovorno lice u pravnom licu d.o.o ‘D.-M.G.’ Tivat u periodu oktobar – novembar 2021. godine, kao i Z.K. kao odgovorno lice u pravnom licu d.o.o ‘K.G.’ Tivat u periodu 2021 – 2022. godina, izvršili krivična djela koja im se stavljaju na teret na način što su prikrili stvarne prihode i nisu ih prijavili Poreskoj upravi, što su bili dužni da učine, te su na taj način izbjegli plaćanje poreza, doprinosa ili drugih propisanih dažbina i pribavili protivpravnu imovinsku korist i načinili štetu budžetu Crne Gore u ukupnom iznosu od 166.364 eura”, saopštila je Uprava policije.
Prvoosumnjičeni su, kako je saopšteno, pričinili štetu u iznosu od 100.936 eura, drugoosumnjičeni u iznosu od 13.963 eura i trećeosumnjičeni u iznosu od 51.465 eura.
“Službenici Sektora za borbu protiv kriminala – Odsjeka za borbu protiv korupcije, ekonomskog kriminala i sprovođenja finansijskih istraga – u okviru nacionalnog projekta trajnog karaktera kodnog naziva ‘Evazija’, nastavljaju sa pojačanim ciljanim aktivnostima usmjerenim na razotkrivanje i procesuiranje odgovornih lica iz privrednog sektora čije kriminalne radnje direktno narušavaju ekonomski poredak države. Kroz snažnu međuinstitucionalnu saradnju i koordinisane aktivnosti sa nadležnim organima, preduzimaju se konkretne, produktivne mjere radi zaštite ekonomskih interesa građana i očuvanja budžeta Crne Gore. Akcija ‘Evazija’ predstavlja odlučan sistemski odgovor države na poreske i finansijske malverzacije, sa jasnim ciljem jačanja odgovornosti, zakonitosti i finansijske discipline u svim segmentima privrede”, piše u saopštenju.
