Crnogorski premijer Duško Marković i direktor Uprave policije Veselin Veljović izjavili su da napadi na policijske službenike u toj državi neće ostati nekažnjeni.
“Pozivam sveštenstvo Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori da se vrate u hramove i pozovu vjernike da borave u hramovima i da ih ne pozivaju da pružaju otpor vlastima. Jer se iz crkava i hramova i sa njihovih liturgija izlazi na ulice, projektuju se neredi i napadi na policijske službenike, na građane i imovinu”, kazao je premijer Marković novinarima nakon sastanka koji je u ponedeljak (30. decembar) imao u Privrednoj komori u Podgorici.
Markovićevo upozorenje usledilo je nakon višednevnih incidenata koji su započeli u 27. decembra, u noći usvajanja Zakona o slobodi vjerispovjesti u Skupštini Crne Gore. Nakon što je skupštinska većina izglasala Zakon, protiv koga su ustali Srpska pravoslavne crkva (SPC) i deo opozicije, i u samom Parlamentu je došlo do nasilja, te privođenja opozicionara.
“Zaista je poziv za dijalog otvoren”, podvukao je Marković.
Dalje se obratio mitropolitu crnogorsko-primorskom Amfilohiju, čelniku SPC u Crnoj Gori, navodeći da mu je ovo “posljednja opomena”:
“Mitropolitu Amfilohiju savjetujem da ne podstiče nezadovoljstvo i nerede i da je ovo posljednja opomena u tom smislu. Crna Gora i državne institucije neće dozvoliti izazivanje nereda, napade na državne službenike, policije i državnu imovinu, niti ograničavanje prava drugih građana“, rekao je premijer Marković.
Iz Mitropolije crnogorsko-primorske su kasno popodne odgovorili na upozorenje premijera Duška Marković i konstatovali da je Marković “nepravedno prozvao mitropolita na odgovornost za nasilje i potpuno mu neprimjereno uputio upozorenje”.
“I sam mitropolit i Mitropolija su jasno i nedvosmisleno rekli, da su protiv nasilja. Ova Crkva nije protiv države niti, na bilo koji način, podriva njen pravni poredak. Svaki napad na policiju smatramo za podmetačinu Crkvi”, saopšteno je iz Mitropolije crnogorsko-primorske.
Takođe, direktor policije Veselin Veljović se javnosti obratio porukom u kojoj je naveo da će policija “energično odgovoriti na svaki oblik ugrožavanja njenih službenika”.
„Prolivena krv policijskih službenika neće ostati nekažnjena. Odgovornost moraju nositi i oni koji pozivaju na nasilje i vandalizam pod plaštom odbrane svetinja. Očigledni su pokušaji sa strane da se radikalizuju bezbjednosne prilike u Crnoj Gori. Svi koji zapaljivom retorikom uznemiruju građane i izazivaju nespokoj porodica, snosiće posljedice ako neko strada“, saopštio je Veljović.
Od mirnih protesta do nasilja
Mirni protesti vjernika Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori protiv usvojenog Zakona o slobodni vjeroispovijesti prerasli su u Podgorici u nasilje, odnosno povređivanje policajaca, postavljanjem balvana na magistralu ali i odgovorom policije suzavcem na bačene kamenice u noći 29. decembra.
Mitropolija Srpske Pravoslavne crkve smatra da je zakon “diskriminantan i neustavan”, da ne omogućuje slobodu vjere, već “otimačinu” imovine Mitropolije.
Za Mitropoliju SPC-a sporna je odredba Vladinog zakona koja se odnosi na imovinu vjerskih zajednica po kojoj će vjerski objekti i zemljište, koje koriste vjerske zajednice na teritoriji Crne Gore, izgrađeni ili pribavljeni iz javnih prihoda države ili su bili u državnoj svojini do 1. decembra 1918. godine, postati državna svojina ako ne postoje dokazi o pravu svojine vjerskih zajednica nad tim objektima.
Vlada, koja je predlagač zakona, negira takvu interpretaciju zakona i navodi da je usvojen u skladu sa najvišim međunarodnim standardima, uključujući i Venecijansku komisiju.
Uslijedile su međusobne optužbe između Uprave policije i Mitropolije crnogorsko primorske koja nije formalni organizator protesta. Vandalski činovi su zabilježeni i ispred jednog broja diplomatskih predstavništava u zemljama regiona.
Ko ima političku korist?
Komentarišući nasilne akcije u Srbiji i Crnoj Gori, a povodom usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti, politički analitičar Boris Raonić ocjenjuje da da se tri decenije ponavlja isti scenario, po kojem jedan ekstremizam hrani drugi, a čiji je cilj hegemonizacija biračkog tijela na širenju straha od drugačijeg.
“Ovo nije ništa novo, jer isti krugovi koji su zauzeli ekstremne pozicije u Crnoj Gori pripadaju istim ekstremističkim krugovima u Srbiji. Iznenađuje pomalo suzdržan odnos zvanične Srbije prema pitanju Zakona o slobodi vjeroispovijesti, ali kada znamo da su dva predsjednika država Srbije i Crne Gore imali desetine privatnih susreta, ovakve situacije njima svakako koriste jer na taj način i oni hegemonizuju svoje biračko tijelo. I oni itekako imaju koristi od ovog scenarija, a ti nacionalistički krugovi na sreću već petnaestak godina, u jednoj i drugoj zemlji, mislim da su marginalizovani i bez nekog realnog uticaja”, kaže Boris Raonić.
Podsjetimo, prethodno je Ministarstvo vanjskih poslova Crne Gore osudilo pokušaj paljenja zastave, pokušaj skrnavljenja državnih simbola i vandalske istupe počinjene od 27. do 29. decembra ispred prostorija ambasada Crne Gore u Republici Srbiji i Republici Sloveniji i Generalnog konzulata u Sremskim Karlovcima.
A povodom napada na policijske službenike u Podgorici oglasio se ministar unutrašnjih poslova Crne Gore Mevludin Nuhodžić koji je saopštio da će država pružiti punu podršku svim pripadnicima policije, te pozvao nadležne organe da bez odlaganja procesuiraju i kazne one koji napadaju policajce. Nuhodžić je pozvao građane da na civilizovan način iskazuju svoje stavove, a ne nasiljem.
Balvan na putu
Saopštenje je uslijedilo nakon što je na putu prema aerodromu grupa vjernika Srpske pravoslavne crkve zasula kamenicama pripadnike policije, pri čemu su četvorica policajaca zadobili povrede, a jedan je pogođen kamenom u glavu.
Takođe, ispred hrama Hristovog vaskrsenja je došlo do zasipanja policije kamenicama, nakon čega je policija rastjerala grupu upotrebom suzavca. Takođe magistralni put Podgorica-Petrovac je u jednom trenutku bio blokiran jer je bio bačen balvan na put. Svi napadi na policiju su se dogodili nakon večernjih obreda, u hramovima mitropolije crnogorsko primorske SPC, nakon kojeg su vjernici kretali u protestnu šetnju.
Predsjednik Savjeta za građansku kontrolu rada policije Aleksandar Zeković:
“Registrujemo da se iz noći u noć pojačavaju i intenziviraju nasilnički elementi. Apsolutno više ne možemo govoriti o spontanim javnim okupljanjima koji se dovode u vezu sa izražavanjem protesta povodom usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti, jer je taj Zakon usvojen prije nekoliko dana.”
Koga policija smatra odgovornim?
Uprava policije je saopštila da i pozivi vjerskih velikodostojnika dovode do narušavanja javnog reda i mira, ugrožavanja imovine i do povrjeđivanja policijskih službenika.
“Za ovakve buduće incidente smatraćemo da su odgovorni organizatori ovih aktivnosti uključujući i crkvene velikodostojnike”, saopštila je policija, u nedelju, 29. decembra.
Odgovor iz Mitropolije
Na ovo je reagovala i mitropolija SPC saopštenjem da ne prihvata nikakvu odgovornost za incidente i poručujući policiji da “treba da bude odgovornija”. Mitropolija je poručila, da sve što se dešava, je proizvod usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti.
Sindikat Uprave policije je apelovao na Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija da osudi napade na policiju i da pozove građane na mir i da se prestane sa izazivanjem nemira.
“Svim sredstvima ćemo štititi život svakog policijskog službenika i nećemo dozvoliti da oni budu predmet brutalnih napada koji dolaze od huligana ma kojoj vjeri i naciji pripadali”, poručuju iz policijskog sindikata.
Ko su organizatori?
Predsjednik Savjeta za građansku kontrolu rada policije Aleksandar Zeković naglašava da do incidenata ne bi došlo ukoliko bi se identifikovao organizator protesta:
“Ukoliko crkva ne stoji iza javnih okupljanja onda na bilo koji način ne treba da ih promoviše niti da ih podstiče. Mislim da je sa te strane veoma važno da se identifikuje ko je organizator i u tom pogledu u potpunosti podržavamo javni istup Uprave policije.”
Opozicioni Demokratski front, koji je pokušao incidentom u Skupštini Crne Gore da prekine i odloži glasanje o Zakonu o slobodi vjeroispovijesti i pozvao pristalice i vjernike da blokiraju ulice, saopštio je da ohrabruje svoje pristalice da nastave da pružaju otpor.
“Mi možemo da utičemo na one koji pripadaju Demokratskom frontu i mi ih ohrabrujemo da pruže otpor na svakom mjestu. Mi nikoga od njih ne pozivamo da naprave nekakvo zlo, jer zlo je napravila vlast izglasavanjem Zakona”, rekao je jedan od lidera Andrija Mandić.
Vladajuća Demokratska partija socijalista je povodom najnovijih događaja, pozvala građane da ne dozvole da budu izmanipulisani od bilo koga i da se uzdrže od bilo kakvog oblika nasilja. DPS je naglasio da je najobičnija izmišljotina priča o ugroženosti svetinja u Crnoj Gori i poručio da nema potrebe za njihovom odbranom, jer ih niko i ne napada, niti ima namjeru da ih napada.
Zakon o slobodi vjeroispovjesti predsednik Crne Gore Milo Đukanović potpisao je u subotu, 28. decembra. Da bi stupio na snagu potrebno je još da bude objavljen u Službenom glasniku.
/S.J./
