U organizaciji JU Muzeji i galerije Budve, povodom svečane proslave Dana opštine Budva u subotu, 26. novembra u Spomen-domu „Crvena komuna” u Petrovcu održano predavanje na temu Anton Lukateli i savremena crnogorska umjetnost. Prisutne je u ime JU Muzeji i galerije Budve pozdravila Milica Stanić Radonjić i najavila program. Na predavanju je govorila Ljiljana Karadžić, istoričarka umjetnosti, Ivanka Lukateli, kćerka Antona Lukatelija, i Dušan Medin, MA. Predavanje je bilo stručnog i interaktivnog karaktera.
Ivanka Lukateli je govorila o svom odrastanju uz oca, zajedničkoj ljubavi prema umjetnosti, potpori koju joj je pružao dok je gradila karijeru primabalerine, kao i o posebnoj povezanosti koju je Anton Lukateli imao sa Petrovcem.
Anton Tonći Lukateli rođen je 1916. godine u Herceg Novom, u porodici s italijanskim porijeklom (Locatelli iz okoline Bergama). Jedan je od značajnijih predstavnika crnogorske I jugoslovenske kulturno-umjetničke scene sredine i druge polovine XX vijeka. Bio je izuzetno umjetnički nadaren, a svoje obrazovanje iz slikarstva sticao je kod prof. Čajkova u rodnom gradu, kao i kod Ivana Lučeva i Josipa Bepa Benkovića. Završio je i fotografski zanat kod majstora Josipa Jelaske, a ljubav i talenat za fotografiju i film pratiće ga kroz život. Kao antifašista, učestvovao je u Narodnooslobodilačkom ratu od 1941. godine. Dosljedan ideologijama na koje tadašnji režimi nijesu blagonaklono gledali, prije Drugog svjetskog rata bio je zatočen u Sremskoj Mitrovici, a kasnije i na Golom otoku (1952–1954). Svoje stvaralaštvo u velikom dijelu posvetio je ratnoj tematici, zarobljeništvu, stradanjima i oslobođenju. Bio je angažovan u ateljeu poslijeratnog crnogorskog Ministarstva prosvjete na Cetinju (osnovan 1944), sekretar i jedan od osnivača Udruženja likovnih umjetnika Crne Gore (osnovano 1946), kao i Umjetničke škole na Cetinju (osnovana 1946). Bio je član Inicijalnog odbora za osnivanje Saveza likovnih umjetnika Jugoslavije. Zaslužan je i za pokretanje i razvoj crnogorske kinematografije, osniva prvi putujući bioskop u Crnoj Gori (1945), sarđuje s ovdašnjim filmskim kućama, a u „Avala filmu“ radi kao direktor scenografije. Autor je ilustracija za časopis Prve proleterske bigade – „Partizanska riječ”, za „Pobjedu” (urednik i ilustrator, kreirao vizuelni identitet i logotip), kao i za mnoga druga periodična i posebna izdanja. Koautor je prvog socijalističkog dinara u Crnoj Gori. Među njegovim djelima dominiraju ona rađena tehnikom ulje na platnu i linorez, a istakao se i u izradi skulptura, crteža, ilustracija, plakata, fotografija, filma. Za crkvu Svetog Vida u Petrovcu uradio je oltarsku ikonu posvećenu patronu hrama. Stvarao je uglavnom u maniru socijalističkog realizma i ekspresionizma. Učestvovao je na više samostalnih i kolektivnih izložbi. Likovni opus Antona Lukatelija danas se nalazi u zemlji i inostranstvu, između ostalog, u Skupštini Crne Gore, Narodnom muzeju Crne Gore, raznim ustanovama kulture, privatnim kolekcijama, a skulpture u javnim prostorima. Potpisuje nekoliko stručnih tekstova o društveno-istorijskim temama, između ostalog, o logoru u Sremskoj Mitrovici (1971) i revolucionarnom radničkom pokretu u Herceg Novom (1983). Preminuo je u Beogradu 1992. godine, a njegovi zemni ostaci počivaju u Obrenovcu.
O životu i radu Antona Tonćija Lukatelija, pored ostalih, pisali su Nikola Vujošević, Ljiljana Zeković, Simo Čolović i Ljiljana Karadžić, iz čijih radova su preuzeti gorenavedeni podaci.
Dio govora Ljiljane Karadžić, istoričarke umjetnosti:
„Iz ovoga se može steći utisak da je većina umjetnika, kojima je svakako pripadao Lukateli, ideološki orijentisana, suštinski slijedila ideju socijalističkog društva i sa entuzijazmom stvarala djela koja slave heroje rata i izgradnje, duboko vjerujući u djelotvornost svog angažmana. Pri tome, naravno, umjetnički dometi nijesu zavisili od programske sadržine djela, već od snage talenta i autorske autentičnosti svakog stvaraoca ponaosob.
Socijalistički realizam u tom periodu i njegovi zakašnjeli odjeci u narednoj deceniji nije bio samodoktrinarna umjetnost nametnuta od strane vlasti koji proizvodi očekivane ideološke sadržaje, i koji je represivno cenzurisao slobodu i kreaciju, kako se često pojednostavljuje i posmatra jednostrano, već je bio i izraz lične volje umjetnika i njihove iskrene pripadnosti društvu i posvećenosti idealu socijalne pravde.”
/Mr Lucija Đurašković/
