Herceg Novi, novembar 2020. – Nješpula ( Eriobotrya japonica) je pored maginja, jedino voće koje na našim prostorima cvjeta u ovo doba godine. Za tu vrsta iz porodice ruža, jesenji i zimski period pravo je životno razdoblje. Cvjeta u jesen, a potpunu zrelost dostiže krajem aprila i u maju. Klasifikuje se kao suptropsko voće i uspijeva u zoni uzgoja agruma. Mogu se uzgajati i u područjima koja su hladnija, ali tada plodovi ne sazrijevaju.
“Nješpule su se sadile kao egzotično voće i kao dekorativna biljka, najviše u đardinima, ali i na manjim površinama pored stambenih zgrada. Pošto sjeme jako brzo i lako proklija, na mnogim mjestima je samonikla”, navodi dipl.ing. pejzažne arhitekture Milica Berberović. Jedno takvo stablo je samoniklo u žardinjeri na hercegnovskom trgu Belavista. Prolaznici se često počaste njegovim plodovima.
Nješpula se naziva i nešpola, nespola, nespula, japanska mušmula. Italijani je nazivaju nespola giapponese, a Englezi loquat. Latinski naziv je dobila zbog dlakavih dijelova cvijeta, kao i mladih listova (grčka riječ “erion” znači vuna, a “botrus” znači metlica (oblik cvasti), dok je japonica označava lokaciju na kojoj je prvi put opisana ova biljka. A njeno porijeklo je iz jugoistočne Kine. Oko 700 godine uvezena je u Japan gdje se udomaćila Za nju postoje kinski naziv pipa i japanski biva.
Za Evropu se zna da je prvo stablo zasađeno u Parizu 1784. Danas se gaji u cijelom svijetu u suptropskim i tropskim klimatima, a najveći proizvođači su Japan, Brazil i Izrael.
“Nješpula je zimzeleni žbun ili manje drvo sa okruglastom krošnjom, kratkim stablom i dlakavim mladim grančicama. Može da naraste 5-10 metara. Listovi su jednostavni, 10-25 cm dugi, tamno zeleni, obrnuto-jajoliki do eliptično duguljasti, grubi i kožasti sa nazubljenom ivicom. Najčešće su grupisani na vrhu grančica. Donja strana lista je pokrivena gustim crvenkasto-smeđim dlakama. Cvast je metličasta i formira se na vrhu grančica. Plod je okruglast 3-6 cm, žute boje, a u plodu ima 3-5 dosta krupnih,smeđih sjemenki”, objašnjava Berberović.
Ona kaže da postoji veliki broj sorti i varijeteta, i da ih ima preko 800. Najčešća podjela je na dvije grupe:
kineska grupa čija stabla imaju duguljaste listove, plodovi su su kruškasti do skoro okrugli, imaju narandžastu kožicu i pulpu, bez soka i izraženog ukusa i japanska grupa čiji su llistovi široko eliptični, plodovi su kruškasti do duguljasto-ovalni, imaju svijetlo žutu kožicu, bijelu pulpu, veoma sočni, i slabo aromatični.
Plodovi nješpule su vrlo sočni i ukusni, dok su nezreli plodovi kiseli i imaju umirujuće i uspavljujuće dejstvo. Sjemenke su cijanogenične i otrovne.
Plodovi se koriste u pripremi želea, marmelade, sirupa i likera. Mladi plodovi se koriste za pravljenje pita. Sirup japanske mušmule se u tradicionalnoj kineskoj medicini koristi za ublažavanje kašlja.
/S.Kosić/
