“Selo Žlijebi – bokeška čipka od pločastog kamena”, “Udahnimo život zaleđu 2 – Vjetreni mlin, selo Kruševice, Herceg Novi”, “Vilino guvno” i “Mirište i danas mire prirodu i ljude” – predlozi su koji će biti uvršteni u publikaciju “Sva čuda Crne Gore”, odlučeno je u Ministarstvu održivog razvoja i turizma Crne Gore.
Prva dva prihvaćena i otkupljena prijedloga upućena su iz Agencije za razvoj i zaštitu Orjena Opštine Herceg Novi, a druga dva je predložila gradska Turistička organizacija.
Na javni poziv za podnošenje aplikacija za projekat „Sva čuda Crne Gore” koji je Ministarstvo raspisalo pristiglo je 255 predloga iz svih gradova Crne Gore. Najboljih stotinu izabrao je stručni jedanaestočlani žiri kojim je predsjedavao istoričar Živko Andrijašević.
Nagrađene aplikacije razvrstane su u tri kategorije – u kategoriji A su bili predlozi za uvrštenje na listu “Sva čuda Crne Gore”, u B kategoriji konkretizovane ideje za valorizaciju, a biznis planovi bili su u C kategoriji. Od 10 prijedloga koji su pristigli iz Novog nagrađena su četiri, svi u A kategoriji.
Cilj liste “Sva čuda Crne Gore” je da oživi interesovanje za turistički neafirmisane i nepoznate crnogorske lokacije, za predjele koji su nedovoljno valorizovani, čime se stvaraju uslovi za razvoj nove ponude.
Bokeška čipka od pločastog kamena
Najmanje među podorjenskim selima naći će se na listi “Sva čuda Crne Gore”. Selo Žlijebi (17. vijek) ističe se autentičnom arhitekturom, po kojoj je jedinstveno u Crnoj Gori – kuće su građene od kamenih ploča, ručno vađenih u seoskim majdanima, do te mjere prirodno ravnih, da u tradicionalnoj gradnji nije korišten vezivni materijal. Krovovi su takođe rađeni od kamenih ploča, kao i međe.
Kako se navodi u prijedlogu Agencije, koji je sačinjen na osnovu kazivanja mještanina Nikole Sikimića, selo se intenzivnije razvilo dvadesetih godina XX vijeka, kada su mnoge muške glave zaražene „zlatnom groznicom“ krenule trbuhom za kruhom u Ameriku i Kanadu. Od novca izdvajanog iz zarade dvadesetak Žlijebljana, još 1933. godine finansirana je izgradnja vodovoda u selu. Oni koji su ostajali u selu bili su okrenuti zemljoradnji, stočarstvu, svojim majdanima, vađenju i klesanju kamena, radu u krečani… A naveče, kada motike, klinovi i mace utihnu, ovo bi se malo, kameno selo, svo pretvorilo u pozornice – svirao je orkestar sedmoro žlijebske braće, a imali su čak i mali pozorišnu grupu.
Prvo crkveno zdanje na ovom mjestu, sa koga se pruža čaroban pogled na Boku, sagrađeno je još 1550. godine.
U Žlijebskim majdanima kamen se i danas vadi jednako kao i prije 300 god – ručno, klinima, macama, polugama i vještinom.
Jedina vjetrenjača u jadranskom zaleđu
U publikaciji “Sva čuda Crne Gore” biće jedina poznata bokeške i crnogorska vjetrenjača i jedina koja je izgrađena u jadranskom zaleđu.
Aplikacija predata ispred Agencije za razvoj i zaštitu Orjena, rezultat je saradnje timskog rada službenika Agencije, Žljebljanina gospodina Nikole Sikimića, i Kruševčanina iz Beograda, dr. Milana Milanovića.
Objekat u narodu poznat kao „turski vjetreni mlin“, smješten je u zaleđu Herceg Novog, u selu Kruševice, blizu tromeđe Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Hrvatske.
Mlinovi sa jedrima, na jadranskoj obali su građeni između 16. i 19. vijeka. Pretpostavlja se da je vjetreni mlin na Kruševicama građen za vrijeme turske vladavine ovim krajevima, i to negdje u periodu mletačko-turskog razgraničenja u Boki, 1700-1701 god.
Građevina je kružne osnove, prečnika oko 5 m, izgrađena je od ujednačenih, pažljivo složenih kamenih blokova povezanih krečnim malterom (slično tvrđavi Kanli kula u Herceg-Novom). Visoka je oko 6 m i ima dva otvora za vrata.
Sagrađen je na brdu Dobrogled, na kome se ukrštaju hladni orjenski i topli južni vjetrovi, pa se može pretpostaviti da su upravo zbog te ruže vjetrova i povoljnih vazdušnih strujanja graditelji odabrali ovu lokaciju za izgradnju, za to doba, vrlo robusnog objekta – vjetrenjače. Gradnja neke slične, nije zabilježena ni u bližoj, ni u daljoj okolini.
Legende – Mirište i Vilino guvno
Legende o Mirištu, mjestu koje miri prirodu i ljude i o Vilinom guvnu, mjestu na kojem su vile kolo igrale, takođe će se naći u publikaciji “Sva čuda Crne Gore”. Predložila ih je Turistička organizacija Herceg Novi.
U legendi o tome kako je Mirište dobilo ime, a koju je na papir stavila novinarka Vitka Vujnović, stoji da su u pradavna vremena, kada su zemljom hodali bogovi, postojala na našem području mnoga, malobrojna plemena koja su bila u stalnom sukobu. Boginja Dafina morska nimfa, zaštitnica zaliva, podigla je oluju na moru, i muško stanoviništvo svih plemena primorala da se sklone u modro zelenu uvalu kraj Herceg Novog. Oluja nije prestala sve dok se svi nisu izmirili i krenuli kućama. Od tada živi vjerovanje – ko se u Mirištu pomiri, nikad se više ne sukobi.
Vilino guvno je izbrazdani kameni plato na planini Orjen. Legenda kaže da “tokom noći vile koje obitavaju u obliznjoj Vilinoj pećini u litici Odijeva, dolijeću na guvno kolo da igraju. Ako na svom plesnom podijumu naidju na kakvog smrtnika koji se drznuo da tu zakorači, u kolo ga odvode i – povratka mu više nema.”
