Novi pristup Kotobiljskom izvoru, ali u starom ruhu
Kotobiljski izvor uređen još daleke 1884. godine, u vremenu Austrougarske monarhije, kada je dobio kamene klupe i korita za vodu. Danas, je u toku izrada kamenih skalina do izvora, a pola posla je već odrađeno.
Kotobiljski izvor ozbiljno je oštećen vijek kasnije, kada je zatrpan sa više kubika otpadnog materijala iz tadašnjeg lokalnog kamenoloma. Zatim je 2002. opet osposobljen volonterskim radom članova PK „Subra“, da bi 2006. godine, prilikom probijanja novog puta za Trebinje, ostao odsječen i od ove komunikacije i od starog pješačkog puta za Kameno.
Konačno, ove godine je krenula gradnja ovog novog pristupa u okviru projekta “Udahnimo život zaleđu – selo Kameno”, kojim je Turistička organizacija aplicirala za dobijanje finansijske podrške u okviru poziva “Razvoj niskokarbonskog turizma u Crnoj Gori”, a projekat je zatim kofinansiran od strane UNDP u iznosu od 15 000 €. U skladu sa duhom samog odmorišta, radi se uz korištenje kamena kao osnovnog materijala, tako da će pristup ponovo formirati sa samim izvorom jednu skladnu cjelinu. Kroz veliki vodni ispust ispod novog puta izvedena je šetačka staza, a u produžetku se upravo završavaju stepenice.
Mjesto je je ujedno zanimljivo kao šira lokacija čuvene Kotobiljske bitke, presudnog događaja pri oslobađanju hercegnovskog kraja od turske vlasti. U toj bici, koja se odigrala 15-og septembra 1687. godine, turska vojska na čelu sa Husein Topal pašom je u iznenadnom prepadu Crnogoraca i lokalnih ustanika teško poražena, što je omogućilo krajem istog mjeseca da hrišćanska koalicija predvođena Mlečanima, oslobodi Herceg Novi od Osmanlija. Događaj je opjevao Petar II Petrović Njegoš u Gorskom vijencu:
“Topal – paša su dvadest hiljadah
da pomože Novome hitaše;
sretoše ga mladi Crnogorci
na Kameno, polje pouzano.
Turskoj kapi tu ime poginu,
sva utonu u jednu grobnicu;
mož i danas viđet kosturnicu.”
Željko Starčević – v.d. rukovodioca Agencije za razvoj i zaštitu Orjena
