U Beogradu od posljedica virusa covid 19 juče u 78. godini preminuo je Dečan Dejan Dabović, počasni član PVK Jadran, prvi i jedini osvajač zlatne olimpijske medalje Meksiko 1968. iz Herceg Novog, saopšteno je iz PVK Jadran Herceg Novi.
Svoju sportsku karijeru započeo je u „Jadranu“ gdje je registrovan od 14.jula 1957. god. Za svoj „Jadran“ nastupao je i bio jedan od ključnih igrača, a zaključno sa 1967. god. kada zbog nemanja adekvatnih uslova za trening prelazi u beogradski „Partizan“ i već sledeće 1968. god. osvaja prvu zlatnu olimpijsku medalju za Jugoslovenski vaterpolo, što je ujedno i prvo i jedino do danas olimpijsko zlato u Herceg Novom. Zajedno sa Đorđem Perišićem donose i prvo olimpijsko zlato Crnoj Gori.
Sa „Partizanom“ osvaja više nacionalnih prvenstava i KUP-ova Jugoslavije, kao i Lige šampiona Evrope. Učestvovao je i na Olimpijskim igrama u Montrealu 1976. god. i osvojio peto mjesto. Prelazi u Riječko „Prmorje“ gdje ostavlja dubok igrački i trenerski trag u stvaranju i revitalizaciji Riječkog vaterpolo kluba.
Zlatni olimpijci iz Meksika
Nezaboravne su njegove igre na beku, kao jedan od najjačih šutera tog vremena, bio je strah i trepet za protivničke golmane. Sportske karakteristike koje su krunisane velikim brojem trofeja, omiljen u društvu, uvijek spreman za druženje uz sve ljudske vrline, činile su ga još i većim.
Po završetku igračke karijere ostaje u vaterpolu kao trener „Primorja“, „Solarisa“, „Mesine“ – Sicilija, „Jadrana“ i mlađih kategorija „Partizana“. Za svoju uspješnu sportsku karijeru primio je mnoga priznanja, a od svog „Jadrana“ priznanje „Počasnog člana kluba“.
Hrvatski pomorski muzej Split i Muzej Grada Crikvenice izložbom ‘Prva na Jadranu’, te i popratnim dvojezičnim katalogom, obilježavaju 60. godišnjicu puštanja u promet prve trajektne linije na istočnom Jadranu koja je povezivala Crikvenicu i Šilo na otoku Krku; piše HRT.
Izložba je bila postavljena u junu 2019. godine u Crikvenici, a bila je otvorena u gradskom Muzeju do kraja rujna ove godine, te je sada izložena u Splitu.
„Izložba ‘Prva na Jadranu’ uplovila je u Split gdje će biti postavljena u Hrvatskom pomorskom muzeju na Tvrđavi Gripe. Izložbu će posjetitelji imati prigodu razgledati do 30. januara iduće godine“ – ističu organizatori.
Crikvenica tokom 1960. započinje svoj snažni turistički razvoj koji je, između ostalog, povezan s njenim dobrim prometnim položajem i sve razvijenijom prometnom mrežom.
„Osim izgradnje Magistrale, veliki su pomaci napravljeni 1959. godine puštanjem u promet trajektne linije Crikvenica-Šilo. Liniju je održavao legendarni trajekt Bodulka kojeg pamte svi stariji Crikveničani kao i stanovnici drugih otočnih mjesta na Jadranu koje je Bodulka povezivala s kopnom. Bodulka je kao prva na Jadranu ‘uplovila’ u povijest ne samo Crikvenice, nego i općenito prometa Hrvatske“ – stoji u katalogu izložbe.
Izložba osim trajektne linije tematizira i općenito razvoj crikveničke luke, parobrodarske linije koje su prije pojave trajekata bile glavne poveznice obalnih naselja, ali i povijesnu usmjerenost Crikveničana na istočnu obalu otoka Krka što utječe na osnutak mjesta Šilo te naposlijetku gradnju Krčkog mosta koji ove godine obilježava 40 godina od otvaranja za promet.
Aerodromi Crne Gore zbog pandemije izazvane virusom korona imaju višemilionske gubitke. Broj putnika na oba aerodroma je drastično smanjen. Posljedice osjeća i turistička privreda. Ipak, kako javlja RTCG, svjetlo na kraju tunela se nazire. U najavi je povratak niskobudžetnih avio kompanija, krajem ove ili početkom naredne godine i uspostavljanje novih avio-linija prema udaljenim tržištima.
Poluprazne piste i aerodromska zdanja, već mjesecima mogu se vidjeti i širom Evrope i svijeta. Gubici su milionske vrijednosti.
“Imamo na današnji dan preko 2 miliona putnika manje, obim saobraćaja je 64 odsto u odnosu na prošlu godinu, a prihod je niži skoro 25 miliona”, ističe direktor Aerodroma Crne Gore Danilo Orlandić.
Avio saobraćaj je značajno redukovan ali ne i obustavljen, ipak, u avionima koji poslednjih mjeseci i dana prevoze putnike, više je praznih nego zauzetih sjedišta.
“Otprilike na oba aerodroma imamo oko 1000 putnika dnevno, i to je negdje neki prosjek”, saopštio je Orlandić.
Gubici cijele turističko-ugostiteljske djelatnosti
Zastoj međunarodnog avio saobraćaja i epidemiološka ograničenja negativno su uticali na poslovanje turističke privrede.
“Nama gro posla čine avio aranžmani i tiketing, tako da se tu jedan kolaps dogodio i ne znamo šta će u budućnosti biti”, navodi Milija Bojić iz turističke agencije “Grand”.
“Apsolutno da i naš esnaf ugostiteljstva osjeća neprisustvo avio kompanija”, napominje menadžer podgoričkog restorana “Porto” Nikola Buzdovan.
“Do potpunog uspostavljanja avio saobraćaja, koji ćemo vidjeti kako će uopšte izgledati, ne možemo računati na neki značajniji priliv turista”, kaže Nemanja Nikolić, direktor hotela “Hilton” Podgorica.
U ovom trenutku rijetke su rentabilne avio konekcije.
“Bez obzira na tu činjenicu primjetan je broj turista sa destinacija, sa kojima je uspostavljena avio linija”, kaže direktorica Turističke organizacije Podgorica Irena Rogošić.
U našu državu je, do kovid krize, avionom dolazilo 54 odsto gostiju. Sada tempo diktira epidemiološka situacija.
“Mogu reći da nam je linija sa Beogradom dosta solidna i svakako linija prema Istanbulu, praktično svaki let je pun”, saopštio je Orlandić.
Nedavno je najavljeno uspostavljanje avio saobraćaja sa Ukrajinom, a očekuje se i povratak niskobudžetnih avio kompanija u Crnu Goru.
“Imamo neke najave početkom, odnosno pred Novu Godinu, i početkom naredne godine. Ja ipak mislim da to neće biti u tom vremenskom periodu, ali kraj februara, početak marta, siguran sam”, ističe Orlandić.
U toku su intenzivni pregovori za dovodjenje turista iz regiona i udaljenih tržišta u Crnu Goru tokom zimske sezone. Avio kompanijama biće ponuđeni povoljni aranžmani.
Nacionalni prevoznik Montenegro Erlajns i ove zime, ako bude uslova, spajaće Crnu Goru sa svim državama Evropske unije.
Dokumenta i dvije crnogorske udruge civilnog društva očekuju da se konačno, nakon 29 godina od ratnih zločina na dubrovačkom području, pokrenu sudski postupci i donesu odgovarajuće presude kako bi, kako navode, Crna Gora sa sebe skinula teret kolektivne odgovornosti.
Dokumenta – Centar za suočavanje s prošlošću iz Zagreba i podgoričke organizacije civilnog društva: Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Akcija za ljudska prava (HRA) u nedjelju su u saopštenju podsjetili da je 6. decembra 1991. godine izvršeno najjače granatiranje Starog grada Dubrovnika. Tada su pripadnici JNA iz Crne Gore ubili 19 i ranili 60 ljudi.
Crna Gora nije pokrenula ni jednu istragu ratnih zločina na dubrovačkom području
“Usprkos našim višegodišnjim apelima, državno tužilaštvo Crne Gore, na čelu sa Ivicom Stankovićem i Milivojem Katnićem, do danas nije pokrenulo ni jednu istragu povodom ratnih zločina na dubrovačkom području”, upozorili su u saoptenju.
Naveli su da je još 2014. i ekspert Europske komisije, Mauricio Salustro, izričito izrazio očekivanje da će se crnogorsko tužilaštvo tome posvetiti. Europska komisija u svojim izvještajima o Crnoj Gori od 2014. ponavlja: “Mora se primijeniti proaktivan pristup da bi se djelotvorno istraživali, procesuirali i kažnjavali ratni zločini u skladu s međunarodnim standardima”.
“Proces evropskih integracija podrazumijeva spremnost da se osigura pravda i za žrtve ratnih zločina. Očekujemo da se konačno, poslije 29 godina, pokrenu sudski postupci i donesu odgovarajuće presude kako bi Crna Gora sa sebe skinula teret kolektivne odgovornosti”, poručuju Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Documenta u saopštenju.
Napad na Dubrovnik
Podsjećaju da je opsada Dubrovnika počela 1. oktobra 1991., dok je u granatiranju Starog grada 6. decembra ubijeno najviše ljudi, njih 19, dok je oko 60 ranjeno. Spaljena je biblioteka Međunarodnog univerzitetskog centra s oko 20.000 naslova i oštećene su mnoge zgrade u gradu koji je 1979. godine uvršten na listu svjetske kulturne baštine UNESCO-a.
Građani i građanke Dubrovnika su 240 dana živjeli u kopnenoj i pomorskoj blokadi, 138 dana bez struje i vode, a više od četiri mjeseca su proveli u skloništima. Od posljedica rata stradalo je 116 civila, poginulo je 194 hrvatska branitelja i 165 pripadnika JNA iz Crne Gore, 443 osobe zatočene su u logorima Morinj i Bileća, prognano je 33.000 ljudi i uništeno 2071 stambenih objekata, što svjedoči o stravičnim razmjerima tog zločina, navode u saopštenju.
Šestog decembra 1991. ubijen je i dvadesetdvogodišnji Pavo Urban, čijih 12 posljednjih fotografija svjedoče o napadu na staru jezgru Dubrovnika. Podsjećaju i da je prva žrtva te bezumne opsade bio pjesnik i prevoditelj Milan Milišić, po nacionalnosti Srbin, rođen u Dubrovniku, koji je stradao od granatiranja u svojoj kući.
“Za ratne zločine izvršene prilikom napada na Dubrovnik u posljednjih 29 godina osuđene su samo dvije osobe, i to od strane Haškog tribunala, iako se zna da su tom prilikom izvršeni brojni ratni zločini prema civilnom stanovništvu u vidu ubojstava, zlostavljanja, uništavanja i pljačke imovine. Haški sud je osudio bivšeg generala-pukovnika JNA iz Crne Gore, Pavla Strugara, na sedam i pol godina zatvora, a na sedam godina zatvora admirala Miodraga Jokića, iz Srbije, koji je priznao krivicu”, ističu HRA, CGO i Documenta.
O nove vlasti očekuju da pokaže spremnost za suočavanje s prošlošću i zločinima
Ističu da istraživanja javnog mnijenja o stavovima crnogorskih građanki i građana, koje su ove godine proveli CGO i HRA, o ratovima na prostoru bivše Jugoslavije ukazuju da 83 posto ispitanika prepoznaje napad na Dubrovnik kao ratni zločin.
Napad na Dubrovnik 1991
Građani Crne Gore kao najodgovornije za ratove na prostoru bivše SFRJ prepoznaju tadašnja državna rukovodstva, to jest predsjednike bivših republika. Ispitanici su suglasni da je za bolju budućnost neophodno njegovanje sjećanja na događaje koje bi svi najradije zaboravili, da bi mjesto svakog ratnog zločina trebalo obilježiti spomen pločom ili spomenikom žrtvama, kao i da činjenice o ratovima na prostoru bivše Jugoslavije treba uključiti u udžbenike povijesti.
“HRA, CGO i Documenta ponavljaju da se ne smije zaboraviti ni jedna žrtva napada na Dubrovnik, kao ni drugih zločina počinjenih devedesetih godina. Neophodno je suočavanje s prošlošću na način da pravda bude zadovoljena. Jedino tako se može osigurati sprječavanje zločina u budućnosti, održiv mir u regiji , a djeci ostaviti bolja budućnost”, poručili su.
Kažu kako su sigurni da se proces europskih integracija suštinski neće moći dovršiti sve dok se ne identificiraju, procesuiraju i ne kazne odgovorni za ratne zločine na prostoru bivše SFRJ, te očekuju od novih vlasti u Crnoj Gori da poput državnih vlasti u Hrvatskoj, pokažu spremnost za suočavanje s prošlošću i zločinima.
“Posebna odgovornost za procesuiranje zločina leži na državnom tužilaštvu Crne Gore koje mora uložiti napore da, u suradnji s kolegama iz Hrvatske, prikupi dokaze i procesuira ratne zločine koji su bez ikakve sumnje izvršeni na dubrovačkom ratištu, da bi se sa Crne Gore skinuo teret kolektivne odgovornosti”, poručili su u priopćenju Tea Gorjanc Prelević, izvršna direktorica Akcije za ljudska prava (HRA) iz Podgorice, Vesna Teršelič, direktorica Documente – Centra za suočavanje s prošlošću iz Zagreba i Daliborka Uljarević, izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO) iz Podgorice.
Jake kiše izazvale su poplave u nedjelju na sjeveru Italije i pokrenule crvenu uzbunu u dijelovima Veneta, Furlanije i pokrajine Bolzano. U nekoliko sati, vatrogasci su u Venetu obavili više od 400 hitnih intervencija.
“Zbog opasnopsti od klizišta i lavina, pozivam sve da izbjegavaju odlazak u područje Belluna”, izjavio je za agenciju Ansa guverner regije Veneto Luca Zaia. U Modeni u Emiliji-Romagni izlila se rijeka Panaro, pa su evakurani stanovnici nekih područja. Stanovnici tih zona su pozvani da se sklone na više katove kuća. Pojačanja vatrogasaca su stigla iz Toskane i Pijemonta.
Zvanična web prezentacija Opštine Tivat, od danas je u novom ruhu, redizajnirana i prilagođena potrebama građana. Navigacija je reorganizovana sa ciljem veće preglednosti i što jednostavnije upotrebe. Fokus redizajna je bio i na obezbjeđivanju bržeg i lakšeg korisničkog pristupa i pregleda sadržaja, kako na tradicionalnim ekranima, tako i na mobilnim telefonima i drugim uređajima.
“Definisali smo i sproveli standard objava informacija na websajtu, tako da su informacije logički kategorisane, a članci koji se objavljuju “markirani” piktogramima pripadajućih opštinskih organa i službi”, saopštili su ovim povodom iz Službe predsjednika opštine. “Određeni segmenti sadržaja još uvijek su u procesu postavljanja, zbog nove Odluke o organizaciji rada lokalne uprave, pa građane molimo da se obrate nadležnim organima ukoliko ne mogu pronaći ma koji obrazac ili formular, kako bi im isti bio dostavljen”.
Redizajn i implementacija rješenja novog websajta, rezultat su višemjesečne saradnje Opštine sa lokalnim IT konsultantskim preduzećem “Digital Solutions Montenegro” iz Tivta i web development studiom “MaivDesign” iz Vankuvera, koji su sproveli sve dogovorene izmjene i poboljšanja.
U cjelosti je sprovedena obuka opštinskog tima, za upravljanje sadržajem svih informacija koje se objavljuju na websajtu, korišćenjem moderne WordPress CMS platforme. Prikaz i učitavanje sadržaja websajta, a posebno obimne dokumentacije koja se svakodnevno objavljuje i ažurira na sajtu, plasira se kroz moderne “cloud” serverske tehnologije i CDN servise sa maksimalnom brzinom i odzivom učitavanja na korisničkim uređajima. Pored brzine učitavanja, navedeno obezbjeđuje veću sigurnost i dostupnost u odnosu na prethodno rješenje.
Sve informacije o radu lokalne uprave Tivta, možete pronaći na: www.opstinativat.me
Mladi volonteri NVO Naša akcija obilježili su 5. decembar, Međunarodni dan volonterizma radno. Na poziv Opštine Kotor da se pripomogne opštinskim sluzbama oko kićenja grada za predstojeće praznike odazvalo se 15 mladih iz nase organizacije, i uz desetak mladih volontera iz srednjoskolskih ustanova zavrsili su svoj dio kicenja, postavilli novogodišnju rasvjetu na bedeme i Citadelu, kao na most kod Lučke i Gurdića.
NVO Naša akcija cestita svim volonterskim organizacijama na radu u izgradnji i zajednica i razvoju volonterizma, a svim volonterima zahvaljujemo za poklanjanje svog vremena, enthuzijazma, srca i humanosti za boljitak nase zemlje, posebno u ovoj epidemioloskoj situaciji. Volonteri su LJUBAV U POKRETU, temelj svakog jakog slobodnog drustva, katalizatori promjena i smera razvoja jedne zemlje.
Ova aktivnost realizovana je uz podrsku Direkcije za izgradnju Kotora i Opstine Kotor, a djelom kroz nas program European Endowment for Democracy.
U Splitu puše jako jugo, kiša će, prema prognozama, padati cijelu noć, a tokom dana more je potopilo obale Omiša.
Jaka kiša ponovno je popodne pala u Splitu i okolici, a prema prognozama padat će cijelu noć. Meteorolozi kažu da je na širem splitskom području u prosjeku palo oko 25 litara kiše po četvornom metru.
Tokom prethodne noći i danas na širem splitskom području je puhalo olujno jugo koje je rušilo stabla u Park šumi Marjan i na Bačvicama.
More je tokom dana potopilo obale Omiša, ali prelijevanja je bilo i u Kaštelima, Splitu, te ostalim mjestima uz more jer je jaki vjetar valove dizao visoko u zrak.
U Splitu predvečer puše jugo jačinom većom od 100 kilometara na sat. Zbog obilne kiše na nekim se gradskim raskrižjima promet odvija usporeno.
Kralj Aleksandar u kokpitu Šimike koja polijeće iz Kumbora
Simike u Kumboru 1925.
Šimika
Pilot i mehničar uz šimiku u Kumboru 1935
Izvlacenje hidroplana na navoz u Kumboru
ikarusio-8
Ikarus SM na sajmu
ikarus ŠM šimika
Šimike u letu nad brodovima na ulazu u Boku
Kumbor, malo mjesto u Boki Kotorskoj ima veoma interesantnu pomorsko-vazduhoplovnu prošlost jer je pravo ovdje nekadašnaj Carska i Kraljevska Mornarice Austro-Ugarske prije više od jednog vijeka, izgradila jednu od prvih hidroplanskih stanica u ovom dijelu svijeta.
Prvi hidroplani u Boku su naime, stigli i odavde se prvo iz Tivta, a potom i iz Kumbora, počeli koristiti još u martu 1913., da bi u junu 1914. u Kumboru bila ustanovljena prva “Vazduhoplovna stanica flote” (Flottenflugstation). U naredne četiri godine ovdje se, sticajem ratnih okolnosti, razvila jedna od najvećiih austrougarskih hidroplanskih baza, a u kojoj je na kraju Prvog svjetskog rata, bilo skoro 50 hidroplana sa posadama.
Seeflug station (Stanica mornaričke avijacije) Kumbor, sa isturenim bazama u Draču u Albaniji i Gružu kod Dubrovnika, odigrala je izuzetno važnu ulogu u ratnim dejstvima na Jadranu 1914-1918. godine, a kasnije je bila nukleus za razvoj Pomorskog vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije. Kao takvi, Kubor i Boka su bili i nezaobilazna “stanica” i u priči o prvom jugoslovenskom hidroplanu – “ikarusu ŠM” (ikarus školsko-mornarički) koji je u operativnu upotrebu Pomorskog vazduhoplovstva Kraljevine SHS, uveden upravo u ovoj hidroplanskoj bazi.
“Ikarus ŠM” ili “Šimika” kako su ga kolokvijalno nazivali piloti i mehaničari, bio je i svojevrsno “dijete” Kumbora zato što su za njegov razvoj veoma zaslužni posljednji komandant austro-ugarske Seeflug station u Boki, kapetan fregate Dimitrije Konjović, kao i nekadašnji austro-ugarski hidropilot iz Kumbora, kasniji podmorničar, te u Kraljevini SHS, komandant Komande podvodnog oružja u Kumboru, kapetan bojnog broda Miroslav Štumberger.
Dimitrije Konjović je nakon Prvog svjetskog rata, osnovao je 1923. fabriku aviona “Ikarus” sa pogonima u Novom Sadu i Zemunu, gdje je proizvođen i hidroplan “ikarus ŠM”. Štumberger je sa druge strane, bio uključen kao savjetnik u inženjerski tim konstruktora ovog hidroplana, predvođen glavnim dizajnerom –jednim od nekadašnjih pionira austro-ugarske hidroavijacije, inženjerom Jozefom Miklom.
Konjović se, po penzionisanju u Pomorskom vazduhoplovstvu Kraljevine SHS, posvetio razvoju avio-industrije i na osnovama prezaduženog malog preduzeća “Industrija motora Protić i drugovi” iz Novog Sada, formirao je 13.oktobra 1923, novu firmu –komanditno društvo koje je nazvano “Ikarus – prva srpska industrija aeroplana, automobila i strojeva Kovačević i drugovi”. U svoj tim, bivši proslavljeni austro-ugarski hidropilot privukao je iskusnog inženjera i jednog od prvih konstruktora hidroplana u ovom dijelu svijeta, Jozefa Mikla, a koji se nakon raspada Austro-Ugarske, radno bio angažovao u Vazduhoplovnom arsenalu Kraljevine SHS u Petrovaradinu.
Inženjer Mikl sa saradnicima je u to vrijeme već bio poodmakao u procesu konstruisanja novog hidroplana za obuku pilota. Dvokrilni avion koji će kasnije postati poznat kao “ikarus ŠM”, bio je drvene konstrukcije, sa krilima presvučenim platnom, a koja su međusobno i sa trupom bila povezana čeličnim upornicama i zategama. Sam trup je u svom donjem dijelu imao hidrodinamičku formuu čamca-glisera, po čemu je “Ikarus ŠM” spadao u kategoriju tzv. letećih čamaca (flying boat) među letjelicama koje mogu sletjeti ili uzletjeti sa vodene površine..
Pogonski motor sa potisnim propelerom, bio je smješten na nosaču između krila sa kojima je, kao i sa trupom hidroplana, bio povezan čeličnim cijevima. Na donjem krilu “ikarus ŠM” imao je montirana dva manja plovka koja su hidroplanu davala stabilnost na vodi. “Šimika” je bio dugačak 9,75 metara, visok 3,58 metara, raspon gornjeg krila iznosio je 14,5 dok je raspon donjeg krila bio 11,5 metara. Hidroplan je prazan težio 900 kilograma, dok mu je poletna težina iznosila 1.250 kilograma. Pogonio ga je jedan motor od 100 konjskih snaga.
Nacrte novog hidroplana inženjer Mikl je ponudio Ministarstvu Vojske i Mornarice Kraljevine SHS, koje ih je otkupilo za potrebe Pomorskog vazduhoplovstva i po ugovoru sklopljenom početkom 1924, ustupilo fabrici “Ikarus” u Novom Sadu uz narudžbu za izradu prve serije od šest hidroaviona.
Prototip “ikarusa ŠM” dovršenn je oktobra 1924., a prvi let obavljen je 10.novembra sa Dunava u Novom Sadu. Za komandama novog hidroplana bio je lično direktor “Ikarusa” Dimitrije Konjović. Probni letovi obavljani su do 25.novembra, a zvanična državna ispitna komisija zaključila je da je novi hidroplan u potpunosti ispunio postavljene zahtjeve i tražene performanse.
“Šimika” je postizao maksimalnu brzinu od 120 kilometara na čas, plafon leta iznosio je 3.500 metara, dok mu je dolet bio 360 kilometara. Da bi poletio sa vode, hidroplanu su trebale 22 sekunde.
Prva serija od šest naručenih hidroplana završena je već krajem aprila 1925. godine kada je u Kumboru obavljena primopredaja tih prvih primjeraka prvog jugoslovenskog hidroplana Pomorskom vazduhoplovstvu. Ti hidroavioni bili su opremljeni njemačkim motorima “Mercedes” snage 100 konja, dok je u kasnijim serijama, manji broj “Šimika” iz fabrike izašao i sa ugrađenim motorima češkog proizvođača “Breitfeld & Danek BLESK”. Neke od ugrađivanih serija “Mercedesovih” motora bile su veće snage, pa su i hidroplani koji su ih koristili postizali veće brzine i do 140 km/h, a plafon leta “podignut” je sa 3,5 na 5 hiljada metara. Do prestanka proizvodnje, iz fabrike “Ikarus” u Novom Sadu, u šest naručenih serija, izašla su ukupno 42 primjerka “šimike” koji su se u jugoslovenskom Pomorskom vazduhoplovstvu koristili punih 16 godina, sve do početka Drugog svjetskog rata. Tehnička služba Pomorskog vazduhoplovstva, koja je postigla visok nivo održavanja i remonta hidroplana i motora, imala je najviše zasluga za tako dug vijek upotrebe “Šimika”. Tokom generalnih revizija i popravki oštećenih hidroplana često su zamjenjivani cijeli trupovi, krila i stabilizatori, a koji su izrađivani u radionicama 2. i 3. Hidroplanske komande u Divuljama i Kumboru.
Iz proizvodnje ikarusa ŠM 1
Prvi primjerak “ikarusa ŠM” je bio obojen standardno svijetloplavom bojom, usvojenom za borbene hidroplane Pomorskog vazduhoplovstva. Duž obje strane trupa se nalazila štrafta bijele boje, karakteristična za školske mašine, a na prednjem kraju su postavljene oznake “Š l m”, i to sa lijeve strane-latinicom, a sa desne-ćirilicom. Odmah iza su se nalazile oznake –rondele vojnog vazduhoplovstva. Na repu se nalazila jugoslovenska zastava, a na gornjoj i donjoj strani krila velike oznake vojnog vazduhoplovstva. Ostali hidroplani prve i sledećih serija su imali tamnoplavu boju, usvojenu za školske avione.
Piloti su veoma cijenili “ikarus ŠM” koji je bio dobrih manevarskih karakteristika, dobro upravljiv po teškom moru, a zahvaljujući podrepnoj stepenici na trupu, relativno se brzo odlijepljivao od morske površine prilikom polijetanja. Pored toga, što je zbog nedostatka trimera imao nešto tvrđe komande, bio je vrlo lak za letjenje. Odlikovao se velikom stabilnošću i teško se prevlačio (upadao u slom uzgona) na manjim brzinama, što je bilo neobično važna osobina za hidroplan namijenjen za osnovnu obuku letača. Dobro je “ležao” i u oštrijim zaokretima, a pokazao se i kao izvrstan planer (jedrilica) u slučajevima kada je motor namerno ili slučajno prekidao rad u letu.
“Šimika” je uglavnom upotrebljavan za obuku hidropilota u Pomorskoj vazduhoplovnoj školi, prvo u Kumboru a potom u Divuljama, kao i za zadatke izviđanja obalnog akvatorijuma, praćenje kretanja torpedo na vježbama, otkrivanje minskih polja i podmornica, kao i za korekturu obalskih artiljerijskih gađanja, te koordinaciju sadjestva Mornarice i kopnenih trupa. “Ikarus ŠM” korišćen je i za prevoz oficira, pošte i kurira, vučenje vazdušnih meta, kao i za hidrografska i kartografska istraživanja. Tokom tridesetih godina ovi hidroplani su upotrebljavani i za obuku u noćnom letenju, za što su, pored neophodnih signalnih svjetala i opreme za osvjetljavanje instrumentske table, dobili i posebnu libelu za kontrolu nagiba po uzdužnoj osi, što je prilikom slijetanja trebalo da spriječi jače udare o površinu mora. Ovaj skroman, ali vrlo koristan hidroplan, ostao je zabilježen i po dva nesvakidašnja događaja:
Kralj Aleksandar u kokpitu Šimike koja polijeće iz Kumbora
-“Ikarusom ŠM” letio je kralj Aleksandar I Karađorđević prilikom svoje posjete Mornarici Kraljevine SHS u Boki Kotorskoj, septembra 1925. Jednim iz serije od prvih šest proizvedenih novih hidroplana, 25.septembra u Kumboru, na let iznad Boke i dijela Crnogorskog primorja, kralja je poveo hidropilot, poručnik bojnog broda Nikša Nardeli.
-Poručnik korvete Eugen Šoštarić je postavio prvi jugoslovenski rekord u dostignutoj visini leta, 29. oktobra 1929. godine kada je u Divuljama jednim standardnim “ikarusom ŠM” sa motorom od 120 konjskih snaga, dostigao visinu od 6.720 metara.
Pri kraju svoje “karijere” u Pomorskom vazduhoplovstvu, početkom 1936. godine, dva “ikarusa ŠM” dodijeljena su oblasnim odborima aeroklubova u Splitu i Sušaku, sa ciljem da doprinesu unapređenju vazduhoplovnog sporta i vazduhoplovne propagande na Jadranskom primorju. Jedan od tih “Šimika” je dobio naziv “Split” i civilnu registraciju YU-PDR i smješten je u pomorsku bazu u Divuljama, gdje su sportski i rezervni piloti iz Splita i okoline dolazili na trenažno letjenje. Drugi “Šimika” sa registracijom YU-PDU je dobio naziv “Sušak”, a za njega je podignut poseban hangar u uvali Martinšćica u blizini Sušaka. Oba hidroplana su do kraja 1940. godine korišćena za preobuku i trenažu članova civilnih aeroklubova i za mnogobrojne propagandne letove.
“Iako su izbor slobodne demokratske vlade i pad DPS režima bili veliki razlog za slavlje svih dobronamjernih građana, ne opravdavamo način proslave koji je viđen u Tivtu” kaže se u reakciji čelnika Opštine Tivat, predsjednika opštine Željka Komnenovića i potpredsjednika, Vladimira Arsića i Gorana Božovića.
“Tivatska lokalna samouprava suočava se u ovom trenutku sa budžetskim deficitom od 3,5 miliona eura, racionalizacijom višestruko predimenzionirane opštinske administracije, ublažavanjem posljedica pandemije koronavirusa i bezbroj drugih nagomilanih problema koje je ostavila prethodna vlast. Ovakvi događaji daju povod onima koji su opustošili gradsku kasu i sve nas doveli na ivicu građanskog rata, da lažno morališu i prosipaju isprazne fraze o građanskom miru i čuvanju međunacionalnog sklada, pokušavajući da skrenu priču od teme svoje odgovornosti.
Zajedništvo, mudrost, odgovornost i tolerancija su svima nama, bez obzira na vjeroispovjest i nacionalnu pripadnost sada potrebniji nego ikad.
Zato sve građane Tivta pozivamo da se suzdrže nepromišljenih i neprikladnih aktivnosti, pokažu ličnu odgovornost, u cilju očuvanja građanskog mira, sprječavanja širenja koronavirusa i borbe za bolji i pravedniji Tivat. Ne dozvolimo da na istorijsku smjenu vlasti u Tivtu i Crnoj Gori padne ni najmanja sjenka i pokažimo da su nam zajednička budućnost i suživot daleko važniji od dnevne politike”, kaže se u reakciji iz Opštine Tivat koju potpisuju predsjednik opštine Željko Komnenović i potpredsjednici, Vladimir Arsić i Goran Božović.
